12 مهر: سالروز مرگ ماکس پلانک پدر نظریه کوانتوم در علم فیزیک
67 سال پیش در چنین روزی ماکس پلانک فیزیکدان برجسته آلمانی و یکی از مهمترین فیزیکدانان جهان در قرن 19 و اوایل قرن 20 میلادی دیده از جهان فروبست. وی را پدر نظریه کوانتوم می شناسند.
67 سال پیش در چنین روزی یعنی 4 اکتبر سال 1947 ماکس پلانک فیزیکدان برجسته آلمانی دیده از جهان فروبست. ماکس پلانک در تاریخ 23 آوریل سال 1858 در یک خانواده سنتی و تحصیل کرده و روشنفکر آلمانی متولد گردید. پدربزرگ و مادربزرگش هردو استاد الهیات و خداشناسی در داشنگاه گوتینگن بودند و پدرش استاد حقوق در دانشگاه کیل در دانشگاه مونیخ بود. در دوران دبستان ماکس پلانک وارد مدرسه ماکسیمیلیان شد.
در آنجا فردی به نام هرمان مولر که خود شیفته علم بود متوجه نبوغ سرشار ماکس پلانک شد و شروع به آموزش مباحث پایه ای ریاضیات ، نجوم ، فیزیک و مکانیک به وی کرد. ماکس پلانک توانست از آن مدرسه در 17 سالگی فارغ التحصیل شود. در دوران تحصیل ماکس پلانک استعداد خارق العاده ای از خود در موسیقی نیز نشان داد و خیلی سریع اصول موسیقی را فراگرفت و حتی برای اوپرا نیز موسیقی نوشت. در آن دوران ماکس پلانک می توانست پیانو و ویولونسل را در حد کمال همانند اساتید بزرگ بنوازد.
با تمام این شرایط ماکس پلانک تصمیم گرفت تا موسیقی را رها کند و علم فیزیک را برای ادامه مسیر زندگی خود برگزیند. پلانک در سال 1874 شروع به تحصیل در رشته فیزیک در دانشگاه مونیخ کرد. در سال 1847 پلانک به برلین رفت تا در کلاس های اساتیدی چون هرمان فون هلموتز و گوستاو کیرشهف شرکت کند. در سال 1879 ماکس پلانک توانست با دفاع از پایان نامه خود فارغ التحصیل شود. بعد از فارغ التحصیلی پلانک در دانشگاه مونیخ مشغول تدریس شد تا اینکه در سال 1885 دانشگاه کیل به وی پیشنهاد تدریس نظریه های فیزیک را ارائه کرد. گوستاو کیرشهف استاد راهنمای قدیمی پلانک در سال 1889 درگذشت و کرسی استادی او در دانشگاه برلین خالی ماند، پلانک به جای کیرشهف به عنوان استاد یار و مدیر مؤسسه فیزیک نظری منصوب شد.
روزی پلانک فراموش میکند در چه کلاسی از دانشگاه برلین درس دارد، جلوی اتاق دفتر بخش ایستاده و از کارمندی نشانی محل برگزاری درس آن روز پروفسور پلانک را جویا میشود کارمند در جواب میگوید: «آنجا نرو مرد جوان، تو بسیار جوانتر از آن هستی که بتوانی درس پلانک، استاد فرهیخته ما را بفهمی.»
ماکس پلانک بعد از رسیدن به کرسی استادی، شروع به تحقیق در خصوص پدیده? تابش جسم سیاه کرد که در آن دوران مشکل روز فیزیک کلاسیک بود و آن را نخستین بار کیرشهف مطرح کرده بود.ماکس پلانک در سال 1900 به این نتیجه رسید که برای توضیح پدیده? تابش جسم سیاه باید نگاه های موجود در فیزیک کلاسیک را تغییر داد و به شکل دیگری به مسئله نگریست. وی این فکر را که انرژی نیز مانند ماده از آحاد یا بستههای کوچکی درست شده است در ذهنش پرورش داد و زیربنای نظریه اصلی خود را تشکیل داد.ماکس پلانک آن بسته ها را کوانتوم نامید که کلمهای برگرفته از زبان لاتین به معنی چقدر و جمع آن کوانتا بود، این فکر که با اصول و قوانین آن زمان مطابقت نداشت، بالطبع مخالفانی بوجود آورد. ولی این مخالفتها بیش از 5 سال طول نکشید، زیرا تئوری انیشتین که متکی به تئوری کوانتا بود، بیان شد و ارزش واقعی و حقیقی تئوری پلانک را آشکار کرد.
ماکس پلانک نظریه ای را مطرح کرده بود که معماری علمی قرن بیستم را در علم فیزیک شکل داد. بعد از آن پلانک و انیشتین با یکدیگر مکاتباتی آغاز کردند که تا پایان عمر پلانک ادامه یافت و سبب همکاریهای مهمی بین آنها در زمینه? خواص نور نیز شد. سهمی که پلانک در پیشبرد علم ادا کرد، او را به یکی از برترین دانشمندان تبدیل کرد. او مورد احترام همکاران خود در همه? حوزههای علمی و از همه? ملیتهای جهان بود. در سال 1918 آلبرت انیشتین، نیلز بوهر و ارنست رادرفورد، که همگی مستحق کسب جایزه نوبل بودند، با توافق پلانک را مستحقترین شخص برای کسب این افتخار دانستند. بدین ترتیب پلانک به اخذ جایزه? نوبل نائل آمد و استاد دانشگاه برلین گردید.
ماکس پلانک فیزیکدان برجسته آلمانی و یکی بزرگترین فیزیکدانان قرن 19 و اوایل قرن 20 میلادی در تاریخ 4 اکتبر سال 1947 و در 89 سالگی در پی یک حمله قلبی دیده از جهان فروبست.
[ شنبه 93/7/12 ] [ 10:58 عصر ] [ ایرج فاضلی ]